Пераказ: Хахуля - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Гэты дзівосны звярок, які ацалеў да сённяшніх дзён з далё-кай геалагічнай эпохі, сустракаецца толькі у Расіі, у басейнах рэк Волгі, Дона, Урала, і то не ўсюды. Ёсць звесткі, што калісь-ці ён вадзіўся і ў нас на Беларусі. Самыя блізкія яго суседзі — рыбы. А яшчэ выдра і бабёр, бо хахуля — таксама вадзяны жыхар. Каб добра плаваць, на задніх лапах у яе паміж паль-цамі ёсць скураныя перапонкі. Ну, а надзейным рулём слу-жыць доўгі моцны хвост. Цікава і тое, што пыска хахулі вы-цягнута ў зграбны сімпатычны хабаток. Апранута яна ў густы пушысты кажушок, які не прамакае і добра засцерагае ад лю-бога холаду.

У XIX і ў пачатку XX стагоддзя прыгожая іскрыстая шкур-ка звярка карысталася вялікім поспехам у модніц, таму яго амаль паўсюдна знішчылі. Потым сябры прыроды спахапіліся, пачалі ахоўваць і рассяляць хахулю. Галоўным чынам, у запа-ведніках, дзе засталіся некранутыя гаспадарчай дзейнасцю ціхія азёры, старыцы-рукавы колішніх рэчышчаў, зарослыя гарлачыкамі і лілеямі, аерам і чаротам. «Дзе карась, там і ха-хуля», — сцвярджалі ў даўніну знаўцы. Праўда, звярок — не надта ўдалы рыбалоў. 3 імклівай выдрай, здатнай упаляваць і плотку, і шчупака, яму не зраўняцца. Вясною або летам ха-хуля звычайна спажывае п'явак, апалонікаў, дажджавых чар-вякоў, іншую драбязу. 3 надыходам зімы, калі жыццё замірае, звычайна падмацоўваецца карэньчыкамі раслін, багатымі спа жыўным крухмалам. Часам пад тоўстым ледзяным панцырам ад недахопу паветра прападае шмат рыбы, тады «меню» адразу выглядае болын разнастайным... Дарэчы, за адны суткі, як сцвярджаюць навукоўцы, звярок з'ядае столькі, колькі ва-жыць сам. Пагадзіцеся — неблагі апетыт!

Жывуць хахулі ў падземнай хатцы, выкапанай у беразе, там жа выводзяць і сваіх маленькіх дзіцянят. Лаз да жытла зна-ходзіцца пад вадою. У летнюю засуху, калі затока робіцца плыткай, а то і зусім перасыхае, звяркоў падсцерагае небяспе-ка. На сушы яны зусім бездапаможныя, становяцца лёгкаю здабычаю нават для драпежных птушак. А ў веснавую павод-ку іхнія хаткі затапляюцца, і хахулі ратуюцца на высокім бе-разе. Так яны абжываюць новыя мясціны, хоць нярэдка гінуць у вымушаных вандроўках.

Нават не кожнаму зацятаму рыбаку шанцуе сустрэць асця-рожную хахулю. У пошуку спажывы яна звычайна актыўная на світанні ці вечаровымі прыцемкамі. I хоць зрок у жывёлін-кі слабы, затое слых і нюх выдатныя найперш дзякуючы ха-батку. Перад тым як падняцца на паверхню, звярок непрык-метна высоўвае яго з вады, паварочвае то ў адзін, то ў другі бок, прынюхваецца і прыслухоўваеццаданаваколля. Адчуўшы штосьці падазронае, надоўга затойваецца пад расліннасцю або ўмомант хаваецца зноў на дно.

Паводле энцыклапедычных дадзеных, двойчы, у 1955 і 1959 гадах, хахулю прывозілі ў нашу краіну і рассялялі ў ба-сейне ракі Сож. Навасёл спачатку няблага прыжыўся, пра што паведамлялася ў рэспубліканскіх газетах і часопісах. А затым пра хахулю наогул усе забыліся, і ў асвоеных мясцінах яна ча-мусьці звялася. Апошні раз звярка нібыта бачылі ў 1982 годзе на рацэ Пціч — левым прытоку Прыпяці.

Бяднее наша беларуская прырода. А значыць, бяднеем і мы, дарослыя і дзеці, усе грамадзяне Беларусі.

Хто ў тым вінаваты?

Няхай на гэтае пытанне кожны адкажа сабе сам. (466 слоў)

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым