Пераказ: Шчыт зямлі гарадзенска - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Ён быў шчытом Панямоння ў адзін з самых цяжкіх перыя-даў гісторыі нашага народа. У час, калі фактычна вырашалася пытанне: быць беларусам ці не быць, бо толькі з 1287 па 1306 га-ды рыцары-крыжаносцы зрабілі 130 паходаў на беларускія землі.

Кажуць, што эпоху вызначаюць дзеянні людзей тых часін. Некалькі дзесяцігоддзяў, на працягу якіх у Гародні кіраваў князь Давыд, смела можна назваць часам Давыда Гарадзенска-га. Пры знаёмстве з яго жыццём з'яўляецца ўражанне, быц-цам гэта якісьці былінны або казачны персанаж, але яно па-мылковае, бо гэты мужны воін і таленавіты палкаводзец, які ні разу не пацярпеў паражэння, існаваў на самай справе.

Лёс гэтага чалавека яркі і нечаканы, падобны следу падаю-чай зоркі на начным небасхіле. Так ужо здарылася, што Давыд з'явіўся на свет у Пскове. 3 маленства хлопчык выхоўваўся як воін. Яго вучылі стральбе з лука, верхавой яздзе. Ён выдатна валодаў мячом, кап'ём. Паходнае жыццё прывучыла яго да начоўкі ў любы час года, у любое надвор'е пад адкрытым небам.

У 1299 годзе па паўночнарускіх землях пранеслася эпідэмія чумы. Мор літаральна выкасіў насельніцтва гэтай тэрыторыі. Сярод тысяч памерлых былі і бацькі Давыда, якія, паміраючы, наказалі сыну ехаць на радзіму, і той выканаў запавет.

Давыд апынуўся ў Літве. Князь Гедымін, цудоўна разбіраю-чыся ў людзях, дальнабачны і мудры палітык, хутка звярнуў увагу на розум і незвычайныя ваенныя здольнасці юнака і да-РУчыў яму пасаду каштэляна (каменданта) Гародні. Болын та-го, крыху пазней ён выдаў замуж за Давыда сваю дачку Бірутэ.

Гародня і гарадзенскія землі атрымалі надзейнага абарон-цу. На працягу чвэрці стагоддзя ён умела абараняў беларускую зямлю. Людзі былі ўпэўнены ў заўтрашнім дні. Яны смела сеялі хлеб, не баючыся, што ўраджай дастанецца ворагу; на-раджалі дзяцей, не баючыся, што тыя, не паспеўшы вырасці, памруць ад варожага мяча.

Крыжаносцы ўпершыню адчулі гэта ў 1305 годзе. Зімой таго года шматтысячнае рыцарскае войска напала на Гародню, але неаднаразовыя іх спробы захапіць яе не ўвянчаліся поспе-хам. Не дабіліся поспехаў крыжакі і ў 1311 годзе.

Былі ў Гарадзенскага каштэляна і паходы. Ён нават дапа-магаў жыхарам іншых гарадоў. Напрыклад, менавіта да яго паслалі з просьбай аб дапамозе жыхары Наваградка, калі во-сенню 1314 года іх горад спрабавалі захапіць крыжакі. Не-вялічкі атрад Давыда, які складаўся з дружыннікаў і купкі гарадзенскіх апалчэнцаў, падышоў да горада і дапамог яго жыхарам.

Ведаючы, што лепшая абарона — нападзенне, Давыд ня-рэдка сам наносіў крыжаносцам моцныя ўдары. Так, вясной 1319 года, выкарыстаўшы разліў рэчак, ён з 800 вершнікамі 1 пераадолеў адлегласць па бязлюдных мясцінах і ўварваўся ў адну з багацейшых абласцей Прусіі. Яго войска з бліскучай перамогай вярнулася ў Гародню.

Крыжаносцы не без падставы бачылі ў Давыдзе Гарадзен-скім свайго найболып небяспечнага ворага і, не маючы моцы знішчыць яго, вырашылі адпомсціць інакш. У сакавіку 1324 го-да тры нямецкія рыцары, маючы пры сабе болып за шэсцьсот воінаў, таемна прабраліся да маёнтка Давыда і спалілі яго. Яны забілі звыш трох дзесяткаў жыхароў, захапілі коней і жывёлу. Сярод загінуўшых была і жонка гарадзенскага каш-тэляна. У адплату за гэта Давыд абрушыўся, як смерч, на вора-гаў. Здавалася, яшчэ некалькі дзён, япгчэ адзін удар, і драпежны Тэўтонскі ордэн будзе знішчаны. Але здарылася непрадбачанае: Давыд ударам кінжала ў спіну быў забіты ў сваім шатры здрад-нікам.

Князь Давыд загінуў непераможным. За сваё жыццё ён не прайграў ніводнай бітвы. Яго лёс у гэтым падобны на лёс яго прадзеда — Аляксандра Неўскага. Той таксама ўсё жыццё зма-гаўся з крыжаносцамі, не прайграўшы ніводнай бітвы, і быў па-здрадніцку забіты (атручаны). (536 слоў)

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым